خداوند به انسان توان داده است تا از گذشته خویش و دیگران عبرت بگیرد و بتواند آینده مطلوب حقیقی خود را شناخته و مورد توجه قرار دهد و از رهگذر توجه به گذشته و آینده مطلوب به بهترین عمل در حال توفیق یابد. بدین ترتیب خداوند با اذن خود برای او، تقدیر و تدبیر را که به معنای چیدمان صحیح برنامه‌های زندگی برای دستیابی به فوز و فلاح است را مقدّر فرموده است و آن را بر تدبّر در بستر زمان و مکان استوار کرده است. بدین ترتیب تفکر، تعقل و توجه به گذشته، آینده برای تشخیص بهترین عمل در حال از ارکان تقدیر و تدبیر به شمار می‌رود.