تبیین عناصر ساختار وجودی انسان

هرگاه سخن از تزکیه نفس به میان می آید، نوعاً آن را ملازم با ترک محرمات و انجام واجبات می دانیم؛ درحالیکه مفهوم وسیع تر و جامع تری دارد که از لوازم آن رعایت خط قرمزهای عقلی و شرعی است. چنانچه در کتب لغت آمده: «زکو به معنای دور ساختن آنچه حق نیست و خارج کردن آن از متن سالم است و این مانند برطرف کردن رذایل و بدی ها از انسان و محیط اجتماعی اوست و همچنین مانند خارج کردن حقوق مردم از مال خویش یا خارج کردن باطل از متن حق است. فرق این کلمه با واژه های تطهیر و تهذیب در این است که در تطهیر نظر به پاک شدن از پلیدی هاست و در تهذیب نظر به حاصل شدن اخلاص و صلاح است اما در تزکیه نظر به دورساختن آن چیزی است که لازم است دور شود. مفاهیمی چون رشد، زیاد شدن، صلاح، طهارت، برکت و لیاقت که گاهی برای معنای این کلمه ذکر شده از آثار و لوازم آن است.»